به گزارش جمهوریت ، در روزهای گذشته ، اظهارات متعددی از منتخبان مجلس یازدهم در مورد تحدید اختیارات رئیس مجلس و تقلیل جایگاه ریاست مجلس به اداره کننده جلسات علنی شنیده می شود.
تا هفتم خرداد و بازگشایی مجلس یازدهم زمان اندکی باقی مانده است و ساکنان جدید بهارستان آماده می شوند تا خانه ملت را از مستاجران فعلی برای دوره ای ۴ ساله تحویل بگیرند.
مجلس یازدهم از جهات گوناگون با مجالس سابق شباهت هایی دارد . اما زمزمه هایی که در میان رقابت های داغ بر سر کرسی ریاست مجلس شنیده می شود جنس متفاوتی دارد. در حالی که علی لاریجانی رئیس سه دوره مجلس از شرکت در انتخابات کنار کشید و افرادی که سابقه ریاست مجلس داشته باشند نیز در میان منتخبان وجود ندارد ، فردی بر رفیع ترین کرسی پارلمان تکیه خواهد زد که سابقه ریاست قوه مقننه نخواهد داشت.
روسای مجالس جمهوری اسلامی در ادوار مختلف چهره هایی شناخته شده و دارای وجاهت و شیخوخیت بوده اند و دارای نقش و جایگاهی والا در اداره قوه مقننه و کشور بوده اند.
این امر با اصلاح آیین نامه داخلی در مجلس هشتم نمود بیشتری یافت و رئیس مجلس نقش ، تاثیر و قدرت بی بدیلی در اداره مجلس و در مقایسه با سایر نمایندگان و حتی اعضای هیات رئیسه پیدا کرد.
اواخر فروردین ماه امسال «امیرحسین قاضی زاده هاشمی» عضو هیات رئیسه مجلس دهم که از منتخبین مجلس یازدهم نیز می باشد از تدوین و ارائه طرحی برای ساماندهی و اصلاح ساختارها و ارتقای نظام عملکردی مجلس خبر داد. طرحی که در هفت فصل با اهدافی مانند اقتدار و شان سیاسی برای پاسخگوسازی، تصمیم مبتنی بر نظر مردم و نظام جامع شفافیت تدوین شد و یکی از مهمترین بخشهای آن پیگیری تفویض و تقلیل برخی اختیارات رییس مجلس بود. بخشی که ظاهرا از سوی برخی نمایندگان منتخب مجلس یازدهم هم مورد استقبال قرار گرفته است.
در همین راستا «محمود احمدی بیغش» یکی از راهیافتگان به مجلس گفته است: «رییس مجلس فقط نقش هماهنگی بین نمایندهها را دارد و حق مدیریت و یا ریاست بر آنها و تصمیمگیری به جای آنها را با اعمال نظر شخصی ندارد.»
همچنین سید شمسالدین حسینی وریر سابق اقتصاد که ردای نمایندگی مجلس بر تن کرده و داعیه ریاست مجلس یازدهم را هم دارد گفته است: رییس مجلس رئیس نمایندگان نیست و مسئول اداره جلسات است.
شمسالدین حسینی گفته است: امروز به رغم تصریح قانون اساسی، نمایندگان همصف و همسنگ نیستند، وقتی که گفته میشود قانون بودجه در مجلس شورای اسلامی باید تصویب و اصلاح شود، ۲۹۰ نماینده از یک وزن برخوردار هستند اما وقتی که در جلسهای با حضور رییس مجلس و حداکثر ۲ رییس کمیسیون حضور دارند، تصمیمگیری میشود، معلوم است که این سه نفر اختیارشان از بیش از ۲۸۰ نماینده دیگر بیشتر است یا حتی فرض کنید این کار را به نهادی محول کنیم که نه تنها آن سه نفر بلکه فقط یک نفر از نمایندگان به عنوان رییس مجلس حضور دارد. ما هم نماینده داریم، هم نمایندهتر و هم نمایندهترین که اینها باید اصلاح شود.
موضوع دیگر این است که ما بدون در نظر گرفتن تعریفی که قانون اساسی از مجلس و رییس مجلس داشته؛ یکباره رییس مجلس را به گونهای ارتقا بخشیدیم و رییس مجلس در راس امور قرار گرفت و خود مجلس از جریان امور خارج شد. اینها باید درست شود و باید به سمت مجلس قوی برویم که تک تک نمایندگان از وزن و سهم یکسانی برخودار باشند و تصمیمات توسط اکثریت گرفته شود.
وظایف و اختیارات رییس مجلس بر اساس قانون چیست؟
قانون اساسی جمهوری اسلامی رییس مجلس را عالیترین مقام قوه مقننه دانسته و سه نوع مسئولیت برای وی تعریف کرده است؛ دسته نخست وظایف و اختیارات مرتبط با مجلس شورای اسلامی است، دسته دوم مسئولیتهای مرتبط با سایر قوا و نهادهای حکومتی بوده و دسته سوم وظایف و اختیارات مرتبط با نهادهای فواقوه ای یا ملی است. ماده ۲۱ آییننامه داخلی مجلس هم وظایف و اختیارات رئیس مجلس را موارد زیر عنوان کرده است:
-اداره جلسات مجلس بهشرح مواد این آییننامه.
– نظارت بر کلیه امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس.
– امضای کلیه احکام استخدامی براساس آییننامه استخدامی کارکنان مجلس و سایر قوانین و مقررات.
– امضای کلیه نامههای مربوط به امور قانونگذاری و پارلمانی مجلس.
– حضور در نهادهای قانونی که رییس مجلس عضو آنها است.
– ارائه گزارش کامل از تصمیمات و اقدامات هیأت رئیسه در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مجلس و واحدهای تابعه آن هر سه ماه یکبار بهنمایندگان
دلایل طرح کاهش اختیارات نمایندگان چیست؟
به نظر نمی رسد چنین اختیاراتی موضوعی غیرعادی برای رییس یکی از قوای مهم کشور باشد؛ روسای مجلس در یازده دوره آن یعنی آیت الله «علی اکبر هاشمی رفسنجانی»، حجت الاسلام «مهدی کروبی» (۲ بار)، حجت الاسلام «علی اکبر ناطق نوری»، «غلامعلی حداد عادل» و «علی لاریجانی» (۳ بار) هریک به نحوه مقتضی از هر یک از این قوانین برای پیشبرد امور مجلس بهره بردند.
درباره انگیزههای طرح اصلاح ساختار داخلی مجلس و کاهش اختیارات رییس آن میتوان گمانه زنیهای مختلفی داشت. در نگاهی سیاسی میتوان گفت طراحان این موضوع تلاش می کنند این جایگاه را تنزل داده و به مبصر مجلس تبدیل کند و در نهایت انگیزه دیگر هم میتواند افزایش اختیارات نمایندگان در برابر رییس مجلس و به این ترتیب افزایش تاثیر نمایندگان در پروسه قانونگذاری باشد.
اما در نهایت بایستی به انتظار نشست و دید اما در هر حال بعید به نظر می رسد تنزیل شان رئیس مجلس به ارتقای جایگاه مجلس و نمایندگان بینجامد.