بررسی تطبیقی برخی از اعیاد ملل جهان با عید فطر (بخش دوم)

«ماکاراسانکرانتی» نشانه انتقال خورشید به «ماکارراشی» (برج جدی) در راه آسمانی آن است. بطور سنتی، این یکی از روزهای بسیاری از برداشت محصول در هند بوده‌ است. با توجه به جغرافیای گسترده و تنوع فرهنگ در هند، این جشنواره به دلایل بسیاری و به مدل‌های مختلفی ـ بسته به نوع آب و هوا، محیط زیست کشاورزی، زمینه‌های فرهنگی و محل ـ جشن گرفته می‌شود. «ماکارا سانکرانتی» یکی از بزرگترین جشن برداشت محصول در هند است که به انواع مختلفی جشن گرفته می‌شود. طبق تقویم قمری، وقتی خورشید از برج، برج جدی به برج سرطان یا از «داکشینایانا به اوتارایانا»، حرکت می‌کند، در ماه «پااوشا« ، در اواسط ژانویه، یادآور آغاز فصل برداشت و پایان بادهای موسمی شمال شرقی در جنوب هند است. و یکی از معدود فستیوال‌های »هندوی» هندی ست که در تاریخی ثابت برگزار می‌شود. ۱۴ ژانویه هر سال، ماکاراسانکرانتی جدا از جشن برداشت محصول، به عنوان آغاز مرحله‌ای فرخنده در فرهنگ هند در نظر گرفته شده‌ است و از آن به عنوان مرحله مقدس انتقال یاد می‌شود. به‌عبارتی دیگر، سانکرانتی، نشانه گذر فصل زمستان و آغاز برداشت محصول جدید یا فصل بهار است. در سرتاسر کشور، ماکارا سانکرانتی شاهد هیاهوی بزرگی ست. این جشنواره با نام‌های متفاوت و آداب و رسوم مختلف در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شود. در کشورهای شمال و غرب هند، این روز به عنوان روز«سانکرانتی» با شور و شوق خاص جشن گرفته می‌شود. از ماکارا سانکرانتی «روز» خدایان آغاز می‌شود، در حالی که گفته می‌شود «داکشینایانا» (جنبش جنوب خورشید) «شب خدایان» است. بنابراین بسیاری از چیزهای مبارک در طول این زمان انجام می‌شود. ماکاراسانکرانتی یکی از فرخنده‌ترین روزها برای هندوها است و تقریباً در تمام نقاط هند در اشکال فرهنگی مختلف و با صمیمیت زیادی جشن گرفته شده‌است. میلیون‌ها نفر از مردم مکان‌هایی مانند «گنگ ساغر» (نقطه اتصال رودخانه گنگ با خلیج بنگال) غسل می‌کنند و برای خدای خورشید دعا می‌خوانند. همانطوری که از اغلب مراسم در قبایل مختلف هندو برداشت می شود، نیاز اساسی انسان به غذا و برای پر برکت شدن فصل تلاش «ماکارا سانکرانتی» با تمام شکوه در تمام هند جشن گرفته می شود.

دیوالى: (جشنی برای بزرگداشت الهه ثروت

به افتخار «لاکسمی»، الهه ثروت، «دیوالی» جایگاه ویژه ای در اعیاد هندو را به خود اختصاص داده است.. این مراسم با دیدار از یکدیگر، مبادله هدایا، تزئین خانه‌ها، میهمانى و پوشیدن لباس هاى نو همراه است. دیوالی به جشنواره نورها معروف است، زیرا خانه‌ها، مغازه‌ها و مکان‌های عمومی را با فانوس‌های کوچک نفتی سفالی به نام «دیا» تزئین می‌کنند. این فانوس‌ها، که بنا به سنت با روغن خردل سوخت گیری می‌شوند، به صورت ردیفی در پنجره‌ها، درب‌ها و بیرون ساختمان‌ها برای تزئین مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه در اغلب شهرهای هند بیشتر، از لامپ‌های برقی برای نمایش دیوالی استفاده می‌شود. در هند چراغ‌های روغنی در رودخانه گنگ شناور می‌شوند و اگر چراغ سرتاسر رودخانه را بپیماید، آن را به فال نیک می‌گیرند. دیوالی یا جشنواره نور، عیدی است در پایان اکتبر یا اوایل نوامبر که در آیین سیک های هندو، جین (برهمابودا)،بسیار مرسوم است، «دیوالی» برای سیکها اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که آن را به مناسبت آزادی «گوروی ششم» و ۵۲ شاهزاده دیگر همراهش در سال ۱۶۱۹ میلادی جشن می‌گیرند. سیکها بازگشت معلم مذهبی را با چراغانی کردن معبد طلایی جشن گرفتند و این رسم تا به امروز ادامه یافته است. نکته قابل تاکید در این جشن بزرگداشت «لاکسمی»،الهه ثروت است و برای بهرمند شدن از ثروت، و از تبعات آن، این روز گرامی داشته می شود.

هولی

این جشن از داستان دوران ظلم پادشاه «هیرانیاکاشیپو» سرچشمه می گیرد. «هیرانیاکاشیپو» پادشاهی ستمگر و ظالم بود که با قدرت های ماوراءالطبیعه  مردمان را به پرستش خود مجبور کرده بود. این موجود فناناپذیر نه توسط انسان میمرد و نه توسط هیچ حیوانی، نه در خانه میمرد و نه در داخل منزل! روز و شب، سلاح های پرتابی و دستی، زمین و آب و هوا و هیچ چیزی در کشتن این موجود فناناپذیر تاثیر گذار نبود! تمام این ویژگی ها از او موجودی ترسناک و متکبر ساخته بود که مردمان را مجبور به پرستش و عبادت خود کرده بود. اما در این میان افرادی هم بودند که از او پیروی نمی کردند.پسر «هیرانیاکاشیپو» به نام «پراهلادا» فردی وفادار و درستکار بود که تنها «خدای ویشنو» را عبادت می کرد و از پرستش پدر خود سرباز میزد. پادشاه جلاد زمانی که فهمید پسرش، «ویشنو» را عبادت می کند برافروخته شده و از خواهر خود که نامش «هولیکا» بود خواست تا با نقشه ای شوم، «پراهلادا» را به آتش بکشاند. در این نقشه قرار شد که «هولیکا» با به تن کردن شنلی از آتش محفوظ باشد و «پراهلادا» را به درون آتش بکشاند. اما به لطف «خدای ویشنو»، شنل از روی «هولیکا» پرواز کرد و بر سر «پراهلادا» نشست. هولیکای شوم و ظالم در آتش سوخت و «پراهلادا» جان سالم به در برد. پس از آن خدای «ویشنو» که خشمش برافروخته شده بود تصمیم گرفت تا پادشاه را نابود کند. «ویشنو» او را به هنگام غروب که نه شب بود و نه صبح و در دامان خود که نه در خارج خانه بود و نه در داخل خانه، از بین می برد. بر اساس این افسانه ی باستانی، سوختن «هولیکا» و مرگ «هیرانیاکاشیپو»، جشنی است نمادین که پیروزی خوبی بر بدی را نشان می دهد. مردم خرسندی و خوشحالی خود را از بابت پیروزی خدای ویشنو با پاشیدن پودرهای رنگی و آب بازی به یکدیگر نشان می دهند..همانطوری که اشاره شد «جشن هولی» در واقع انتقام خدای «ویشنو» از ظالم بد کار است و ارج نهادن به مظلومیت هولیکا و برادرش که قربانی ظلم پادشاه شده اند. و در این میان پادشاه با دخالت خود مظهر ظلم را نابود می کند.«هولی» در واقع جشن پیروزی خیر بر شر تلقی می شود.

ماهاشیوْراتْرى: (شب بزرگ شیوا)، با شب‌زنده‌داری، دعا، نذر، روزه و عبادت الهه شیوا به انجام مى‌رسد.

دلایل متعدد و متنوعی برای جشن «شیواراتری» وجود دارد و با عشق عظیمی که هندوها به «شیوا» و همسرش «پارواتی» آزمایش می شود، متصل می شود، آنها بت های خانواده های هند هستند. شیوا نماد نیروی الهی، اصل مرد کیهانی و بالاترین آگاهی از یک فرد، و پروتی – مادر الهی، طبیعت مادر، اصل فضا زن و شروع زنان خلاق، انرژی داخلی است. این روز برای زنان و دختران بسیار مهم است. چه کسی در مورد یک شوهر خوب دعا می کند و از بچه های سالم و زیبا می پرسد، به طور عمده پسرها، آنها از رفاه پروتی در خانه، رفاه و عشق به شوهرشان درخواست می کنند. این شب در هند تحت خدمات بزرگ در تمام معابد اختصاص داده شده و شیوا تحت خدمات بزرگ است. در طول روز به شب بزرگ، شیوا تقریبا همه مؤمنان این پست را حفظ می کنند.« ماهاشیوْراتْرى» در هند، روز عزت و عبادت خداوند شیوا (پروون) و الهه پرواتی (پرونیتز) است که توسط همه «شیوات ها» و «هندوها» در شب قبل از ماه جدید در ماه بهار جشن گرفته می شود و اعتقاد بر این است که هر نماز و مدیتیشن در این شب یکصد برابر قوی تر از حد معمول است. این به خاطر موقعیت مطلوب خورشید و ماه در این زمان است.. تعطیلات با طلوع خورشید در روز شیواراتی آغاز می شود و تمام شب را در معابد و در محراب های خانگی ادامه می دهد. این روز در نماز، خواندن »ماندرا»، آواز خواندن و عبادت «شیوا» عبور می کند. در این روز، زنان از الهه پرواتی درخواست می کنند (پس از همه، شوهرش خدای شیوا است که شوهر ایده آل است) تا آنها را ازدواج موفق و فرزندان زیبا، و همچنین رفاه خانواده و رفاه در جدید به آنها بدهد . در این سال مردان در مورد اجرای رویاهای خود در ارتباط با آرزوهای معنوی و مادی می پرسند.: «خدای شیوا! به من ایمان بده، به من کمک کن، «خوب شیوا» درمان تمام بیماران، سیر کردن همه گرسنه گان جهان، و رفاه را در شهر، روستا، کشور،را از تو خواهانم

و ….. صد ها جشن دیگر که در مذاهب متنوع هند وجود دارد که از حوصله این مقال خارج است، لذا در این قسمت به ص.رت تیترواربه آن اشاره می شود.

–         راماکریشنا اوتساو ، جشن قدیس هندو راماکریشنا.

–         راماناوامی، گرامیداشت روز تولد شى راما که با تقدس و روزه‌دارى همراه است

–         هانومان جایانتی، به افتخار ایزد هانومان

–         بائى‌ساکهی، جشن سال نو که به مبادله هدیه، میهمانی، دعا و نیایش و آب‌تنى در آب‌هاى مقدس مى‌گذرد.

–         گَنگا دوسِهرا، به افتخار الهه گنگا؛ مؤمنان در آب‌هاى مقدس رود گنگ آب‌تنى مى‌کنند

–         جاگان‌ناتها (راتها-یاترا)، گرامیداشت کریشنا به‌عنوان خداوند عالم.

–         ناگاپانچامی، گرامیداشت تولد مارها. مؤمنان کوزه‌هاى شیر را بر سر ماران معبد شیوا خالى مى‌کنند.

–         راکشا باندهان، جشنى کهن که خواهران مچ‌بندهائى به برادران مى‌دهند تا آنها ارواح شریر را از خود دور کنند.

–         گانش چاتورتی، به افتخار گانش، الهه فیل‌سر.

–         جانماشتانی، گرامیداشت تولد کریشنا

–         دوسهرا (دورجا پوجا)، گرامیداشت الهه دورگا طى دوره ناوراترى

–         گاندى جایانتى، گرامیداشت تولد مهاتما گاندى

–         بائى‌ساکهی، جشن سال نو که به مبادله هدیه، میهمانی، دعا و نیایش و آب‌تنى در آب‌هاى مقدس مى‌گذرد

–         گَنگا دوسِهرا، به افتخار الهه گنگا؛ مؤمنان در آب‌هاى مقدس رود گنگ آب‌تنى مى‌کنند.

–         جاگان‌ناتها (راتها-یاترا)، گرامیداشت کریشنا به‌عنوان خداوند عالم.

–         ناگاپانچامی، گرامیداشت تولد مارها. مؤمنان کوزه‌هاى شیر را بر سر ماران معبد شیوا خالى مى‌کنند.

–         راکشا باندهان، جشنى کهن که خواهران مچ‌بندهائى به برادران مى‌دهند تا آنها ارواح شریر را از خود دور کنند.

–         گانش چاتورتی، به افتخار گانش، الهه فیل‌سر

–         جانماشتانی، گرامیداشت تولد کریشنا.

–         دوسهرا (دورجا پوجا)، گرامیداشت الهه دورگا طى دوره ناوراترى

در بخش سوم جشن ها و اعیاد ایران باستان مورد بررسی قرار خواهد گرفت..