جمهوریت – محمدمحمودی کارشناس و تحلیلگر فرهنگی – صادرات فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران با وجود تمام مزیت‌های منحصربفرد و پنهانی که دارد، هرگز نتوانسته تراز مناسبی در جداول صدها میلیاردی «تجارت جهانی فرهنگ» پیدا کند و از همین رو ما بیش از آنکه یک صادر کننده معتبر فرهنگی باشیم، بیشتر به یک وارد کننده فرهنگی می مانیم که هر سال باید بیشتر از گذشته، نگران عرصه گسترده محصولاتی فرهنگی بیگانه در کشورمان باشیم که هیچ نشانی از تمدن و تاریخ ایرانی- اسلامی در آن پیدا نمی شود.
از سوی دیگر فقدان حرکت منسجم و هدفمند «صادرات فرهنگی» در کشورمان، زمینه تزلزل و آسیب پذیری «سیاستهای منطقه ای» جمهوری اسلامی ایران را هم از ادوار گذشته تا امروز فراهم ساخته و چون روابط سیاسی ما در منطقه بالتبع همین غفلت فرهنگی، با فراز و نشیب های جدی روبرو شده، حجم مبادلات اقتصادی جمهوری اسلامی ایران هم در منطقه و بویژه همسایگان، شکل سینوسی به خود گرفته و به شدت بالا و پائین می رود!.
اما برای رفع این نقیصه چه باید کرد؟. تجارب جهانی در حوزه بازرگانی فرهنگ نشان می دهد، تشتت و عدم تمرکز ساختاری مهم ترین مانع توسعه صادرات فرهنگی در هر کشور است.
متاسفانه توسعه صادرات فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران از تشتت مضاعفی در زمینه رشد «بازرگانی فرهنگ» رنج می برد و «چندین وزارتخانه و وزیر به همراه دهها نهاد و صدها مدیر» درباره آن بودجه دارند و تصمیم می گیرتد اما دریغ از ایجاد حتی یک برند ملی و معتبر در سطح منطقه و جهان به عنوان نماد صادرات فرهنگی کشورمان تا امروز!.
در چنین شرایطی تشکیل کمیسیون ملی صادرات فرهنگی توسط دولت و تأسیس اتاق بازرگانی فرهنگ و هنر توسط بخش خصوصی، قدم اصلی اصلاح ساختار پراکنده و بی برنامه صادرات فرهنگی جمهوری اسلامی است که اگر بصورت جدی و متمرکز از سوی دولت و بخش خصوصی دنبال شود، راه بهره وری حداکثری ایران اسلامی را هم از حضور در پیمان‌های اقتصادی شانگهای، اکو، دی ۸ و بریکس خواهد گشود.
انتشار منشور صادرات فرهنگی شرق، تشکیل اتاق های بازرگانی فرهنگی مشترک دو یا چند جانبه، ایجاد برند واحد و معتبر ملی و منطقه ای در زمینه صادرات فرهنگی، راه اندازی بازارچه های مرزی و حراج های هنری منطقه ای، تولید پلتفرم های مشترک بازرگانی فرهنگی، هم افزایی شرکت های دانش بنیان، انتخاب چهره سال بازار فرهنگی شرق، برگزاری اکسپوها و نمایشگاههای فرهنگی هنری مشترک و دهها برنامه پیشنهادی دیگر، از جمله محورهایی اجرایی هستند که می توانند جمهوری اسلامی ایران را به مرکز صادرات فرهنگی منطقه تبدیل کنند. مشروط بر آنکه با تشکیل کمیسیون ملی صادرات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، از هدر رفتن صدها میلیارد تومان بودجه سالیانه صادرات فرهنگی در چندین وزارتخانه،سازمان، نهاد و یا شورا جلوگیری شود و تمرکز بازرگانی فرهنگی کشور منطبق با راهبردهای کلان نظام، برقرار گردد.
فراموش نباید کرد آدرس دقیق صادرات علمی و فرهنگی کشور را رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با رییس جمهور محترم قزاقستان دادند که هم بر تشکیل کمیسیون مشترک میان دو کشور (ایجاد تمرکز) تاکید فرمودند و هم بر نام فارابی(به عنوان برند و نماد فرهنگی)، تا از بالاترین سطح تصمیم سازی کلان جمهوری اسلامی ایران بر همگان روشن شود که صادرات و همکاری های متقابل فرهنگی، حلقه مفقوده دیپلماسی سیاسی و اقتصادی ما در منطقه است!.
