اما و اگرهای انتقال آب خزر به کویر سمنان

جمهوریت: ناصر تبریزی – طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران از در دولت محمود احمدی نژاد به تصویب رسید و همزمان صدای اعتراض تمامی نهاد های زیست محیطی، و کارشناسان را بدنبال داشت. با وجود شتابی که در اجرای این طرح در دولت احمدی نژاد

احساس می شد، اما و اگر های فراوانی که در این طرح وجود داشت اجرایی شدن آن در دولت روحانی تا شفاف شدن جزئیات متوقف شد. طی این سالها، در کشاکش مشکلات واضح در برابر این طرح و تغییراتی نیز در پیمانکار بوجود آمد(از قرارگاه خاتم به شرکت مهاب قدس).تا اینکه سرانجام طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان، در میان بهت کارشناسان، پژوهشگران،اساتید دانشگاه و …… درست در بحبوبه مخالفت همه جانبه، عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست مجوز آنرا صادر می کند.جهت روشن شدن قضایا و مراحل تایید مجدد این طرح در دولت روحانی، نتیجه بررسی های دستگاه های مرتبط که مسئولیت پژوهش و ارائه گزارش به دولت را داشتند،؛ مرور می کنیم. مرکز فاجعه برای محیط زیست ایران پژو.هش های مجلس شورای اسلامی: اجرای این کار به ضرر کشور و بر خلاف مصالح ملی و به زیان دریاچه خزر است. در سال ۱۳۹۳ به دلیل اهمیت موضوع، تحقیقات و گزارش‌های مفصلی را با بررسی ابعاد متعدد این طرح ، ضمن بررسی و شکافتن تمامی ابعاد پروژه، از نظر زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، ژئوپلیتیک، حقوق بین الملل و رژیم حقوقی دریای خزر در نهایت اعلام کرد « اجرای این کار به ضرر کشور و بر خلاف مصالح ملی و به زیان دریاچه خزر است. در این راستا، دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، طی بیانه ای که در ایسنا منتشر شد ( ۱۲ دی ماه ۱۳۹۳) اعلام کرد:« مهم ترین چالشی که در مورد این طرح مطرح است، مقوله “زیان ده بودن” آن است. شاخص اقتصادی نسبت فایده به هزینه (B/C) برای این طرح برابر ۰/۵۳ و نشان دهنده آن است که تقریبا نصف سرمایه گذاری های انجام شده برای این طرح، از طریق منافع آن بازیابی می شود و نصف دیگرش زیان های حاصل از “عدم توجیه اقتصادی طرح” است. معاون مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری: پروژه انتقال آب خزر به سمنان شکست خورده است تیر ماه ۹۵ معاون مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان اینکه پروژه انتقال آب خزر به سمنان طبق بررسی های این مرکز شکست خورده است، گفت: امروز هیچ پروژه انتقال آب بین حوضه ای ای در جهان تایید نمی شود.محمد فاضلی، معاون مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در نشست تبعات سیاسی – اجتماعی طرح های کلان انتقال آب گفت: در این مرکز روی دو پروژه بزرگ انتقال آب که یکی از آنها انتقال آب خزر به سمنان است، کار شده و جلساتی با حضور وزارتخانه های مختلف برگزار شده است. اعلام می کنم که هر دو پروژه شکست خورده است و یکی از این دو پروژه از صفر تا صد غلط بوده و دو وزارتخانه به دلایل جدی با آن مخالفت کرده اند.(خبرگزاری مهر) معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت ازمحیط زیست: از نظر تعهدات منطقه ای و بین المللی و بخصوص بر اساس کنوانسیون تهران که یکی از پروتکلهای آن اثرات زیست محیطی با ماهیت فرامرزی بوده، اقدامی غیرقانونی است دکتر پروین فرشچی درسیزدهمین نمایشگاه بین المللی محیط زیست برگزار شد در پاسخ به خبرنگار مهر گفت: از نظر تخصصی به طور کامل با انتقال آب از دریای خزر به مناطق مرکزی کشور را از دو دیدگاه تخصصی و سازمانی می توان بررسی کرد که هم از دیدگاه تخصصی و هم از دیدگاه معاونت دریایی سازمان با این قضیه کاملا مخالف هستم و معتقدم که انتقال آب از دریای خزر به مناطق مرکزی کشور از نظر علمی به طور کامل مردود است. به گفته وی، این اقدام نه تنها اثرات زیست محیطی خیلی نامناسبی برای دریای خزر به بار خواهد آورد و نه تنها برای مناطق مرکزی پایداری ندارد و نقشی در بهبود وضعیت آبی این مناطق نخواهد داشت، بلکه از نظر تعهدات منطقه ای و بین المللی و بخصوص بر اساس کنوانسیون تهران که یکی از پروتکلهای آن اثرات زیست محیطی با ماهیت فرامرزی بوده، اقدامی غیرقانونی است.وی تاکید کرد: مطالعاتی که در خصوص انتقال آب خزر به مناطق مرکزی کشور توسط وزارت نیرو انجام شده بسیار ناقص است و مسائل زیست محیطی را در نظر نگرفته است. قابل ذکر است که در اسفند ۹۷ به علت مخالفت متعدد دکتر فرشچی در باره انتق۴ال آب خزر به سمنان، سمت خود توسط عیسی کلانتری بر کنار شدند. مخالفت کمیته فنی اداره کل اداره کل منابع طبیعی مازندران: با طرح انتقال آب خزر به کویر به دنبال بازدیدهای میدانی و جلسات متعددی و طی آخرین بازدید میدانی در هفته گذشته که از مسیر عبور خط لوله انتقال اب خزر از روستاهای منطقه خطیرکوه و قلب جنگل های هیرکانی کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی استان مازندران دئر نامه های نظر کاشناسی خود را ابلاغ کرد..در نامه “کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی مازندران بارها بر تخریب جنگل های هیرکانی در مسیر لوله گذاری در صورت اجرای این طرح مخرب تاکید شده است.در بخشی از این نامه آمده است:« در طول مسیر پیشنهادی جهت انتقال آب تعداد ۵ ایستگاه پمپاژ در حوزه استان مازندران پیش بینی گردیده؛ به طوری که هیچ گونه مطالعه و نقشه قابل بررسی جهت نحوه انتقال نیروی برق به ایستگاه های مذکور در مناطق جنگلی ارائه نگردید.در قسمت دیگر گزارش کمیته فنی می خوانیم:« بررسی نقشه ارائه شده و تدقیق آن با اظهارات تیم کارشناسی وزارت نیرو و شرکت مهندسی مهاب قدس در برخی نقاط منطبق بر مسیر لوله نفت موجود بوده که قابلیت اجرایی ندارد»(۱۷ مهر ماه۹۸ ) در این راستا مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان مازندران-ساری در خصوص انتقال آب دریای خزر به بخش کویر مرکزی ایران خاطرنشان کرد: اگر این کار با مسیر پیشنهادی انجام شود بخش اعظمی از منطقه جنگلی مازندران از بین می‌رود و این برای ما خسارتی جبران‌ناپذیر است.سیدمحسن موسوی گفت: کمیته فنی اداره کل منابع‌طبیعی با بازدیدهای میدانی و کارشناسی مخالفت خود را به شکل مکتوب و در ۹ بند به سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام و صراحتاً مخالفت خود را با نابودی جنگل‌ها بیان کرده است.موسوی همچنین گفت: در نامه استعلامی سازمان حفاظت محیط زیست، کمیته فنی منابع‌طبیعی مازندران بارها بر تخریب جنگل‌ها تاکید کرده و یادآور شده است با توجه به اینکه در برخی نقاط، مسیر انتقال لوله آب بیشتر از ۱۱ کیلومتر از حاشیه جاده جنگلی عبور می‌کند سطح زیادی از پوشش جنگلی نابود می‌شود.(پیام طبیعت) اعتراض ۴۰ نماینده مجلس به طرح انتقال آب خزر به کویر مرکزی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای خطاب به حسن روحانی ، رئیس جمهور مخالفت خود با انتقال آب دریای خزر به استان سمنان را اعلام کردند.این نامه تاکنون به امضای حدود ۴۰ نفر از نمایندگان رسیده و امضاهای آن رو به افزایش است.(۲۲ مهر۹۸،خبرگزاری موج) تجمع نمایندگان در محل هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی: استیضاح فوری وزیر نیرو از سویی نمایندگان استان های شمالی بعد از تصویب انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی با تجمع در محل هیات رئیسه مجلس، ضمن سر دادن شعار علیه دولت، وزیر نیرو و سازمان محیط زیست خواستار استیضاح اردکانیان شدند.در محل هیات رئیسه بین ۴۰ تا ۵۰ نماینده استان های گیلان، مازندران و گلستان با اعتراض شدید خواستار لغو این مصوبه دولت شدند. و در نهایت با در دست داشتن برگه‌هایی با شعارهایی “بلای زاینده رود و دریاچه ارومیه را برای دریای خزر تکرار نکنید”، “انتقال آب دریای خزر= نابودی محیط زیست”، “ملت اجازه نابودی دریای خزر را نخواهد داد”، “آقای رییس جمهوری تصمیم غیر کارشناسی=نابودی دریای خزر”، “نه ملت به انتقال آب دریای خزر “، “استیضاح وزیر نیرو فوری”، اعتراض خود را به این طرح اعلام کردند. بیانیه انجمن جنگلبانی ایران”خطاب به “سازمان بازرسی کل کشور انجمن جنگلبانی ایران، خطاب به “سازمان بازرسی کل کشور”خواستار توقف پروژه انتقال آب خزر و انطباق آن با قوانین کشور برای جلوگیری از فاجعه ملی شد.در بخشی از این بیانیه که در اسکان نیوز منتشر شده آمده است: تخریب جنگل های شمال سمنان به عنوان جاذب آب، یک خیانت بزرگ است.انجمن جنگلبانی ایران با انتشار بیانیه ای درباره “طرح شیرین سازی و انتقال آب خزر ” درباره خطرات و آسیب های این طرح، خواهان توقف سریع آن و ورود “سازمان بازرسی کل کشور” برای رفع صدمات جبران ناپذیر این طرح شد.بنابر اطلاعات موجود، قرار است بیش از ۴ هزار اصله درخت قطع-ممنوع اُرس و بیش از ۲۶ هزار اصله درختان جنگلی هیرکانی (و بیش از ۵۰ هزار پایه با احتساب درختچه های جنگلی) به همراه چندین میلیون تُن خاک مرغوب جنگلی در طول مسیر نابود شود . چگونه ممکن است یکروز پیش، مدیران کل سازمان از تخریب ها ی اجرای این طرح و نیز مطالعات ارزیابی ناقص و غیرعلمی آن بگویند و تنها یک روز بعد از این جلسه، رییس سازمان، خلاف نظرات تمام کارشناسان و مدیرانش، خود با این طرح پر ابهام و مناقشه برانگیز موافقت کند. سرپرست مرکز ملی مطالعات دریای خزر: تبخیر سالانه بیش از یک متر از سطح آب دریای خزر، افت تراز و بیلان منفی آب، کاهش بارندگی‌ها و تغییر اقلیم مدیریت منابع آبی در نوار ساحلی خزر را حساس و دشوار کرده است .سازه‌های آبی و مهندسی رودخانه، هیدرولوژی و سیلاب، مدیریت یکپارچه منابع آب، آب‌های زیرزمینی، محیط‌زیست، تغییر اقلیم و خشک‌سالی، آبیاری و زهکشی، حریم پهنه‌های آبی و مسائل حقوقی آن، نوسانات تراز آب و اثرات آن و انتقال آب بین حوضه‌ای ضرورت توجه به مدیریت منابع آبی در نوار ساحلی را الزامی می‌سازند. طبق آمار ایستگاه‌های سخت‌افزاری دریای خزر در یک بازه ۹۹ ساله تراز آب دریای خزر ۲۵ متر بیلان منفی داشته است و از سال ۱۹۳۰ که دوره شروع سدسازی‌ها بود کاهش تراز آب به طول سه متر رخ‌داده است./مهر توجیه عیسی کلانتری در تایید مجوز انتقال آب خزر به سمنان عیسی کلانتری در مقابل نظرات مسلم کارشناسان در غیر قابل اجرایی بودن این طرح به این سخن بسنده می کنند که :« از پیمانکار تعهد محضری خواهیم گرفت که طرح انتقال در هر مرحله ای موجب تخریب محیط زیست شود، آن را متوقف خواهیم کرد.» آقای کلانتری باید پاسخ دهند که چگونه ممکن است یکروز پیش از امضای ایشان ، مدیران کل سازمان از تخریب ها ی اجرای این طرح و نیز مطالعات ارزیابی ناقص و غیرعلمی آن بگویند و تنها یک روز بعد از این جلسه، رییس سازمان، خلاف نظرات تمام کارشناسان و مدیرانش، خود با این طرح پر ابهام و مناقشه برانگیز موافقت کند.و فقط به امید اینکه پیمانکار تعهد محضری برای پاره ای از مشکلات بی پایان این طرح از بروز فجایع متعددی که بطور قطع در آینده گریبانگیرمان خواهد شد ، حل و فصل نماید. آنچه مسلم است،پیمانکار با تعهد محضری خود، درختان جنگل های هیرکانی را قلع و قمع خواهد کرد با همان تعهد نامه، درختان کمیاب «ارس» در جنگل های سمنان را که بعضا عمر چند هزار ساله دارند را قطع خواهد کرد،با همان تعهد نامه و با زدن سد (طبق برنامه های پیش بینی شده ی طرح) تمام پوشش های جنگلی سمنان را به زیر آب خواهد برد. در اینجا پرسشهای دیگری که همچنان در رسانه ها بی پاسخ مانده است را مجددا طرح و از عیسی کلانتری میخواهیم تا بفرمایند که آیا تعهد پیمانکار میتواند توجیه گر تایید شما برای این طرح باشد. ۱- چرا در شرایط اقتصادی فعلی ۳ میلیارد دلار باید صرف انجام این طرح بیهوده و غیر ضروری شود؟ ۲- بر اساس تمام استاندارهای بین المللی تعریف شده در مدیریت مصرف آب، استان سمنان نه تنها کم آب نیست بلکه با استناد به گزارش های وزارت نیرو در گروه ۵ استان پرمصرف کشور قرار داشته و سرانه مصرفی آب خانگی آن حتی از استان های گیلان و گلستان هم بیشتر است.در صورت واقعیت داشتن این موضوع، چه ضرورتی برای انتقال آب خزر به سمنان وچود دارد؟ … با توجه به اینکه تصحیح روش آبیاری سنتی و تبدیل آن به روشهای مرسوم روز در اراضی کشاورزی ،آب شرب مورد نیاز این استان برای سالهای سال تامین می شود، چرا اصرار بر هزینه کرد چند صد برابری برای آب شرب این منطقه در دستور کار قرار می گیرد؟ ۳-با اجرایی شدن این طرح ،در مساحتی بیش از ۳۵ کیلومتر مربع از آب دریا پساب شور تخلیه می شود پیامد این اتفاق ، قتل عام کلیه موجودات زنده منجمله حیات وحش و آبزیان منطقه را در بر خواهد داشت . آیا تنها با تغییر فرضی مسیر خط لوله مشکل آلودگی بی حد طرح مرتفع خواهد شد؟ ۴-با توجه به اینکه در صورت اجرای این طرح روزانه ۷۰۰۰ تن نمک حاصل از نمک زدایی آب وارد خزر می شود .آیا محل دقیقی برای دفع این مقدار نمک پیش بینی شده و یا اینکه از پیمانکار تعهد اخلاقی برای دفع آن در ناکجا آباد گرفته خواهد شد؟ تخلیه این میزان نمک خطر جدی برای اکوسیستم این دریاچه نخواهد بود؟ و ده ها پرسش دیگر که مورد نظر بسیاری از کارشناسان، اساتید دانشگاه و مسئولین و فعالین دوستدار محیط ز یست ایران که بی پاسخ مانده است و اینک در میان بهت همگان مجوز اجرایی این طرح به امضای ریاست سازمان محیط زیست رسیده است….. تنها نقطه امید وورد سازمان بازرسی کل کشور به این موضوع و تحقیق جامع در چرایی تصویب این طرح می باشد.