جمهوریت : داروهای بسیاری برای درمان و پیشگیری تشنج پیشنهاد میشود که فنوباربیتال یکی از آن هاست و سالیان سال است که مورد استفاده قرار گرفته و از سوی پزشکان تجویز میشود. اما مصرف این دارو چه شرایطی و عوارضی دارد؟
معرفی داروی فنوباربیتال
به گزارش سرویس سلامت جمهوریت ، فنوباربیتال (Phenobarbital) دارویی از نوع باربیتوراتها است که در سال ۱۹۱۲ کشف شد و از این رو میتوان گفت این دارو از جمله قدیمیترین داروی ضد تشنج محسوب میشود که تاکنون نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
در واقع همان طور که میدانید، تشنج یک اختلال الکتریکی ناگهانی و کنترلنشده در مغز است که میتواند باعث تغییراتی در رفتار، حرکات یا احساسات و سطح هوشیاری فرد شود. داشتن دو یا چند تشنج با فاصله کمتر از ۲۴ ساعت بدون هیچ علت مشخصی معمولا صرع در نظر گرفته میشود.
انواع مختلفی از تشنج وجود دارد که از نظر علائم و شدت با توجه به محل بروز آنها در مغز متفاوت هستند. بیشتر تشنجها از ۳۰ ثانیه تا دو دقیقه طول میکشند و تشنجی که بیش از پنج دقیقه طول بکشد یک فوریت پزشکی به حساب میآید.
خوشبختانه بیشتر اختلالات تشنج با دارو قابل پیشگیری و کنترل هستند. یکی از این داروها فنوباربیتال است که بهصورت قرص، محلول خوراکی و آمپول تولید میشود. از فنوباربیتال برای رفع اضطراب و کمک به پیشگیری از علائم ترک اعتیاد در معتادان به موارد مخدر نیز استفاده میشود. در ادامه به جزئیات بیشتر آن اشاره خواهیم کرد.
از سوی دیگر سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای درمان انواع خاصی از صرع در کشورهای در حال توسعه داروی فنوباربیتال را توصیه کرده است و در کشورهای پیشرفته نیز این دارو بطور معمول برای درمان تشنج در کودکان خردسال استفاده میشود، اما از سوی دیگر سایر داروها معمولاً در کودکان بزرگتر و بزرگسالان استفاده میشوند. البته امکان دارد این دارو به صورت وریدی استفاده شود و با تزریق به عضله یا از طریق دهان وارد بدن فرد بیمار شود.
از فرم تزریقی فنوباربیتال ممکن است برای درمان حمله تشنجی طول کشیده استفاده شود.
البته گاهی اوقات از فنوباربیتال برای درمان مشکلات خواب، اضطراب و ترک دارو و یا در جراحی استفاده میشود و معمولاً در صورت استفاده از داخل وریدی در عرض ۵ دقیقه و در صورت استفاده از طریق دهان، در عرض نیم ساعت شروع به اثر میکند.
باید بدانید که، اثرات فنوباربیتال بین چهار ساعت تا دو روز ادامه دارد.
انواع اشکال دارویی فنوباربیتال
داروی فنوباربیتال بهصورت قرصهای ۱۵، ۳۰، ۶۰، ۱۰۰ میلیگرمی، محلول خوراکی با غلظت ۲۰ میلیگرم/۵میلیلیتر و بهصورت تزریقی در غلظتهای ۶۵ و ۱۳۰ میلیگرم/میلیلیتر تولید میشود.
مکانیسم اثر فنوباربیتال
داروی فنوباربیتال از یک طرف اثر مهاری گاماآمینوبوتیریک اسید (GABA) را افزایش میدهد و از طرف دیگر اثر تحریکی گلوتامیک اسید را کم میکند و بدین ترتیب با مهار انتخابی سلولهای عصبی غیرطبیعی، مانع انتشار امواج از کانون صرعی میشود.
عوارض جانبی فنوباربیتال
- قلبی عروقی
برادیکاردی، افت فشار خون، سنکوپ، ترومبوفلبیت (تزریق وریدی)
- سیستم اعصاب مرکزی
آژیتاسیون، اضطراب، آتاکسی، تحریک سیستم اعصاب مرکزی، سرکوب سیستم اعصاب مرکزی، گیجی، سرگیجه، خواب آلودگی، توهم، حالت خماری، سردرد، قضاوت نابه جا، بی خوابی، لتارژی، عصبانیت، کابوس شبانه
- پوستی
درماتیت اکسفولیاتیو، راش پوستی، سندرم استیونس جانسون
- گوارشی
یبوست، تهوع، استفراغ
- ادراری تناسلی
کم ادراری
- هماتولوژی و انکولوژی
آگرانولوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، آنمی مگالوبلاستیک
- موضعی
درد محل تزریق
- عصبی، عضلانی و اسکلتی
هایپرکینزی (پرجنبشی)، اسپاسم حنجره
- تنفسی
آپنه (به ویژه در تزریق وریدی سریع)، هیپوونتیلاسیون (کاهش تعداد تنفس)، سرکوب تنفس
علائم حساسیت دارویی فنوباربیتال
برخی از داروهای رایج ضد تشنج مانند فنوباربیتالها عوارض پوستی بالاتری را دارند و حتی گاهی اوقات نیز مشاهده شده است که بیمار پس از مدتی مصرف دارو نیازمند جدی به بستری شدن و اخذ اقدامات درمانی فوری دارد.
این عوارض طیفی از بیماریهای پوستی مانند سندرم استیونس- انسون و نکروز سمی ایپدرمال است، اما از جمله علائم حساسیت به این دارو عبارتند از:
- خارش، سوزش یا اشکی شدن چشمها
- وزوز شدن گوشها
- آبریزش بینی
- احساس تنگی نفس
- خشک شدن کام
- متورم شدن زبان و لبها
- کهیر پوستی
- متورم شدن پوست
هشدارهایی درباره مقدار و نحوه مصرف فنوباربیتال
مقدار و نحوه مصرف فنوباربیتال بستگی به نظر پزشک دارد و مصرف آن میبایست دقیقاً مطابق دستور پزشک باشد و بیمار باید از تغییر دوز و زمان مصرف آن به شدت پرهیز کند. معمولاً این دارو یک بار در روز مصرف میشود.
از سوی دیگر باید توجه داشته باشید که، مصرف این دارو در دوران بارداری میبایست تحت نظر پزشک باشد.
از مصرف الکل به همراه داروی فنوباربیتال خودداری کنید.
-
بیشتر بخوانید:
-
عوارض جانبی داروی تئوفیلین جی /نقش تئوفیلین در پیشگیری از کرونا
-
تاثیر ناپروکسن در درمان کرونا +عوارض آن
-
آیا بدن شما هم به زینک نیاز دارد؟ / معرفی چند ماده غذایی برای دریافت روی
-
نحوه مصرف پنتوپرازول + موارد منع مصرف
-
انواع سردردها و زمان مراجعه به پزشک پس از ابتلا به سردرد
در صورتی که مصرف یک نوبت دارو را فراموش کردید، به محض به یادآوردن، آن نوبت باید مصرف شود و از مصرف دوبرابر دارو خودداری کنید.
توجه داشته باشید که مصرف طولانی مدت و خودسرانه این دارو میتواند ایجاد وابستگی و اعتیاد کند، از این رو برای مصرف و قطع مصرف به توصیههای پزشک خود توجه و دقت کافی داشته باشید.
انتهای پیام/